Việt Nam Tăng Tốc Trở Thành Trung Tâm Tài Sản Số Châu Á

1. Việt Nam nổi lên như trung tâm tài sản kỹ thuật số mới

Việt Nam đang nhanh chóng khẳng định vị thế là một trong những thị trường tài sản số năng động nhất thế giới. Năm 2024, khoảng 17 triệu công dân Việt Nam tham gia các hoạt động liên quan đến tiền điện tử, với tổng khối lượng giao dịch ước tính đạt 1 nghìn tỷ USD. Quốc gia này hiện nằm trong top 5 toàn cầu về mức độ quan tâm công chúng, top 3 về sử dụng giao dịch quốc tế, và top 6 về hoạt động tài chính phi tập trung (DeFi) với giá trị thị trường nội địa vượt 100 tỷ USD.

Tuy nhiên, sự tăng trưởng nhanh chóng này đang đối mặt với một rào cản quan trọng: thiếu khung pháp lý toàn diện. Phần lớn giao dịch vẫn diễn ra trên các nền tảng quốc tế, khiến nhà đầu tư trong nước đối diện rủi ro gian lận, rửa tiền và thất thu thuế cho Nhà nước. Trong bối cảnh đó, sáng kiến thí điểm sàn giao dịch tài sản số được coi là bước đi quan trọng nhằm lấp đầy khoảng trống pháp lý.

2. Khung pháp lý và thiết kế thí điểm

Ngày 1/8/2024, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã ký quyết định thành lập Trung tâm Tài chính Quốc tế, mở đường cho việc triển khai sàn giao dịch thí điểm tại TP.HCM và Đà Nẵng. Bộ Tài chính đã soạn thảo Nghị quyết, trong đó blockchain được xác định là hạ tầng cốt lõi cho giao dịch và giám sát.

Chương trình thí điểm kéo dài 5 năm, đặt ra các điều kiện nghiêm ngặt:

• Doanh nghiệp phải có vốn điều lệ tối thiểu 10.000 tỷ đồng.

• 65% vốn đến từ các nhà đầu tư tổ chức, trong đó 35% vốn bắt buộc thuộc về ngân hàng, công ty chứng khoán, bảo hiểm, quỹ đầu tư hoặc công ty công nghệ.

• Tỷ lệ sở hữu nước ngoài được giới hạn ở mức 49%, nhằm cân bằng giữa thu hút vốn quốc tế và giám sát trong nước.

Khoảng 50 loại tài sản số sẽ được phép niêm yết, bao gồm Bitcoin, Ethereum, stablecoin (USDT, USDC) và các token gắn với tài sản thực – phản ánh xu hướng token hóa toàn cầu.

3. Bảo vệ nhà đầu tư và quản lý thuế

Điểm nổi bật trong chương trình là tăng cường bảo vệ nhà đầu tư:

• eKYC bắt buộc,

• các biện pháp chống rửa tiền nghiêm ngặt,

• chuẩn mực kế toán và báo cáo minh bạch.

Theo giới chuyên gia, đây không chỉ là công cụ giảm gian lận, mà còn mở ra kênh thu thuế minh bạch, giúp Nhà nước hưởng lợi từ dòng vốn số.

Một khung pháp lý rõ ràng cũng được kỳ vọng sẽ giữ chân các startup fintech trong nước, thay vì dịch chuyển sang Singapore – trung tâm blockchain của khu vực. Điều này tạo điều kiện xây dựng hệ sinh thái tài chính số cạnh tranh và thu hút vốn quốc tế.

4. Doanh nghiệp chủ chốt và quan hệ quốc tế

Thí điểm dự kiến cấp phép cho 5 sàn giao dịch, đảm bảo vừa đủ cạnh tranh nhưng không vượt quá khả năng giám sát. Các tên tuổi lớn như SSI, TCBS, MB Bank được cho là sẽ tham gia.

Đáng chú ý, MB Bank đã ký kết hợp tác với Dunamu – đơn vị vận hành sàn Upbit (Hàn Quốc). Đây là tín hiệu Việt Nam không chỉ xây dựng hạ tầng nội địa mà còn kết nối với chuẩn mực quốc tế về bảo vệ nhà đầu tư.

Song song, Luật Công nghiệp Công nghệ Số sẽ có hiệu lực từ 1/1/2026, bao trùm blockchain, AI, tài sản số và các nền tảng kỹ thuật số. Đây được coi là bước đi chiến lược, đặt nền móng pháp lý lâu dài cho tài chính số tại Việt Nam.

5. Cơ hội và rủi ro trong tầm nhìn 5 năm

Chương trình thí điểm mở ra nhiều cơ hội:

• Biến tài sản số thành kênh huy động vốn doanh nghiệp đáng tin cậy.

• Thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài.

• Thúc đẩy Việt Nam hội nhập sâu hơn vào kinh tế blockchain toàn cầu.

Tuy nhiên, thách thức không nhỏ vẫn tồn tại:

• Việc thực thi quy định cần chặt chẽ để tránh “lách luật”.

• Cân bằng giữa đổi mới sáng tạo và ổn định hệ thống tài chính.

• Rủi ro gian lận, thất thoát vốn vẫn hiện hữu nếu khung giám sát thiếu hiệu quả.

6. Kết luận

Bằng quyết định triển khai thí điểm sàn giao dịch tài sản số trong 5 năm, Việt Nam đã thể hiện quyết tâm chiến lược trong việc đưa blockchain và tài sản kỹ thuật số vào khuôn khổ quản lý chính thống.

Nếu thành công, sáng kiến này không chỉ xóa bỏ vùng xám pháp lý mà còn tạo cú hích mang tính cấu trúc cho nền kinh tế số Việt Nam. Với vị trí đang ở giao điểm giữa đổi mới và quản lý, Việt Nam có thể trở thành chuẩn mực tham chiếu cho các thị trường mới nổi trong kỷ nguyên tài chính phi tập trung.