Tin mới nhấtNgày 15/9/2025, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (NHNN) chính thức triển khai Thông tư 14/2025/TT-NHNN – một văn bản pháp lý được đánh giá là có tính bước ngoặt trong việc nâng cao tiêu chuẩn vốn tối thiểu đối với toàn bộ hệ thống ngân hàng thương mại và chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Việc siết chặt yêu cầu về vốn không chỉ giúp hệ thống ngân hàng Việt Nam tiến gần hơn đến các chuẩn mực quốc tế Basel III, mà còn góp phần củng cố khả năng chống chịu rủi ro trong bối cảnh môi trường tài chính toàn cầu đầy biến động.
Chuẩn vốn tối thiểu 8%: Nâng tầm hệ thống ngân hàng
Theo quy định mới, tất cả ngân hàng thương mại, bao gồm cả ngân hàng độc lập và tập đoàn hợp nhất, phải duy trì tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu (CAR) là 8%. Trong đó, vốn cấp 1 cốt lõi (CET1) phải đạt tối thiểu 4,5%, và tổng vốn cấp 1 phải từ 6% trở lên.
Điều chỉnh này thể hiện rõ định hướng hội nhập của Việt Nam khi tiến dần tới khung quản trị vốn hiện đại. Chuẩn vốn mới không chỉ là con số mang tính hình thức, mà còn phản ánh khả năng của các ngân hàng trong việc chống đỡ rủi ro tín dụng, rủi ro thị trường và rủi ro hoạt động. Nói cách khác, vốn không còn đơn thuần là tấm đệm tài chính, mà trở thành “lá chắn an toàn” giúp ngân hàng đứng vững trước những cú sốc từ cả bên trong và bên ngoài nền kinh tế.
Bộ đệm vốn – Công cụ giám sát thận trọng chủ động
Điểm nổi bật trong Thông tư 14 là việc lần đầu tiên đưa vào hai bộ đệm vốn: Bộ đệm Bảo toàn Vốn (Capital Conservation Buffer – CCB) và Bộ đệm Vốn Phản chu kỳ (Countercyclical Capital Buffer – CCyB).
CCB sẽ được áp dụng dần trong bốn năm, từ mức 0,625% vào năm đầu tiên và đạt 2,5% vào năm 2029. Như vậy, yêu cầu CAR hợp nhất sẽ tăng từ 8,625% lên tới 10,5% vào cuối giai đoạn, vốn cấp 1 có đệm sẽ đạt 8,5%, và vốn CET1 có đệm vươn lên mức 7%.
Trong khi đó, CCyB cho phép NHNN linh hoạt tăng yêu cầu vốn trong giai đoạn tăng trưởng tín dụng nóng. Đây là công cụ mang tính phòng ngừa, hạn chế tình trạng “quá nhiệt” của nền kinh tế và giảm thiểu nguy cơ bất ổn hệ thống khi chu kỳ đi xuống.
Việc áp dụng bộ đệm vốn không chỉ đơn thuần nhằm tăng cường khả năng chống chịu, mà còn định hình hành vi quản trị rủi ro của ngân hàng theo hướng bền vững hơn. Ngay cả trong thời kỳ thuận lợi, ngân hàng vẫn phải duy trì mức vốn cao, từ đó hạn chế xu hướng chạy theo lợi nhuận ngắn hạn bằng cách mở rộng tín dụng quá mức.
Hạn chế chi trả cổ tức: Động lực tích lũy vốn nội bộ
Một điểm quan trọng khác trong Thông tư 14 là cơ chế hạn chế chi trả lợi nhuận bằng tiền mặt. Các ngân hàng chỉ được phép phân phối cổ tức sau khi đã đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn vốn. Điều này đồng nghĩa với việc lợi ích cổ đông trong ngắn hạn có thể bị ảnh hưởng, nhưng đổi lại, sức khỏe tài chính của tổ chức sẽ được đảm bảo lâu dài.
Quy định này đã thúc đẩy nhiều ngân hàng tập trung tăng vốn điều lệ thông qua ba kênh chính: giữ lại lợi nhuận, phát hành cổ phiếu mới và phát hành công cụ nợ thứ cấp đủ chuẩn vốn cấp 2. Chính sách này tạo áp lực tái cấu trúc chiến lược tài chính, buộc ngân hàng chú trọng vào khả năng sinh lời bền vững thay vì lợi ích ngắn hạn.
Động lực tăng vốn trước khi Thông tư có hiệu lực
Trên thực tế, các ngân hàng thương mại đã sớm chuẩn bị cho sự thay đổi. Tính đến cuối tháng 6/2025, tổng vốn điều lệ của 29 ngân hàng đạt 879.352 tỷ đồng, tăng 6,6% so với cuối năm 2024. Trong đó, nhóm ngân hàng lớn gồm Vietcombank, VPBank, Techcombank, BIDV và MB chiếm tới 41% tổng vốn toàn hệ thống.
Đây là minh chứng cho thấy Thông tư 14 không chỉ mang tính chất “áp đặt” mà còn được thị trường đón nhận như một cơ hội chiến lược. Các ngân hàng có vốn mạnh sẽ dễ dàng duy trì khả năng cạnh tranh, nâng cao uy tín tín dụng, đồng thời mở rộng hoạt động quốc tế – nơi chuẩn vốn Basel III đã trở thành thước đo cơ bản.
Tác động dài hạn: Củng cố niềm tin và sự bền vững
Thông tư 14/2025/TT-NHNN được đánh giá là bước tiến pháp lý quan trọng đối với hệ thống ngân hàng Việt Nam. Với cách tiếp cận tiệm tiến, NHNN vừa tạo áp lực để các ngân hàng nâng chuẩn vốn, vừa tránh cú sốc đột ngột có thể ảnh hưởng đến lợi nhuận và tăng trưởng tín dụng.
Về dài hạn, quy định này sẽ mang lại nhiều lợi ích:
-
Tăng cường khả năng chống chịu rủi ro vĩ mô – Ngân hàng với bộ đệm vốn dày hơn sẽ ít bị tổn thương khi nền kinh tế đối mặt biến động.
-
Hài hòa với chuẩn mực quốc tế – Giúp ngân hàng Việt Nam thuận lợi hơn trong huy động vốn quốc tế và tham gia thị trường tài chính toàn cầu.
-
Thúc đẩy quản trị rủi ro thận trọng – Ngăn chặn xu hướng cho vay ồ ạt trong giai đoạn bùng nổ tín dụng, từ đó góp phần ổn định kinh tế vĩ mô.
-
Củng cố niềm tin nhà đầu tư và khách hàng – Hệ thống tài chính an toàn hơn sẽ giúp duy trì lòng tin, đặc biệt trong bối cảnh thị trường tài chính khu vực và thế giới nhiều biến động.
Thách thức và khuyến nghị
Tuy nhiên, không thể phủ nhận rằng quá trình tuân thủ Thông tư 14 sẽ đặt ra nhiều thách thức, đặc biệt đối với các ngân hàng vừa và nhỏ. Áp lực tăng vốn có thể ảnh hưởng đến khả năng mở rộng tín dụng trong ngắn hạn, hoặc buộc ngân hàng phải điều chỉnh cơ cấu hoạt động.
Để giảm thiểu khó khăn, các ngân hàng cần:
-
Đa dạng hóa kênh tăng vốn thay vì chỉ dựa vào lợi nhuận giữ lại.
-
Tăng cường quản trị rủi ro để tối ưu việc sử dụng vốn, tránh phân bổ lãng phí.
-
Đẩy mạnh chuyển đổi số nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động, giảm chi phí vận hành và cải thiện lợi nhuận.
Kết luận
Thông tư 14/2025/TT-NHNN đánh dấu một bước tiến lớn trong quá trình hiện đại hóa khung pháp lý ngành ngân hàng Việt Nam. Bằng việc nâng chuẩn vốn tối thiểu, bổ sung các bộ đệm vốn và hạn chế chi trả cổ tức khi chưa đáp ứng đủ điều kiện, NHNN đã gửi đi thông điệp mạnh mẽ về sự ưu tiên cho an toàn hệ thống thay vì lợi ích ngắn hạn.
Trong quá trình chuyển đổi, các ngân hàng sẽ phải cân nhắc kỹ lưỡng giữa mục tiêu lợi nhuận và yêu cầu tuân thủ. Nhưng về lâu dài, một hệ thống ngân hàng có nền tảng vốn vững chắc sẽ không chỉ bảo vệ nền kinh tế trước biến động, mà còn tạo điều kiện để Việt Nam hội nhập sâu hơn vào thị trường tài chính quốc tế.