Nhân Dân Tệ Tăng Vọt Giao Dịch Toàn Cầu: Thách Thức Vị Thế Đồng Bảng Anh

Trong báo cáo ba năm một lần mới nhất của Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS), đồng Nhân dân tệ (CNY) của Trung Quốc đã tạo nên cột mốc lịch sử khi vươn lên mức cao mới trong giao dịch ngoại hối quốc tế. Cụ thể, khối lượng giao dịch trung bình hàng ngày của CNY đạt 817 tỷ USD, chiếm 8,5% tổng giao dịch toàn cầu vào năm 2025, tăng đáng kể so với mức 7,0% năm 2022. Thành tựu này đã đưa CNY củng cố vị trí đồng tiền được giao dịch nhiều thứ năm thế giới, rút ngắn khoảng cách với đồng bảng Anh (GBP) – vốn chứng kiến sự suy giảm thị phần từ 12,9% xuống 10,2% trong cùng kỳ.

Diễn biến trên không chỉ mang ý nghĩa về mặt thống kê mà còn phản ánh sự thay đổi sâu sắc trong động lực thị trường tài chính toàn cầu. Việc khối lượng giao dịch tăng tốc cho thấy một bước tiến trong nỗ lực quốc tế hóa đồng Nhân dân tệ, đồng thời hé mở khả năng tái cấu trúc trong hệ thống phân cấp tiền tệ quốc tế.

Từ nhiều năm nay, Trung Quốc đã đặt mục tiêu quốc tế hóa đồng Nhân dân tệ làm một trong những trụ cột chiến lược. Thay vì mở cửa ồ ạt, Bắc Kinh lựa chọn cách tiếp cận thận trọng và từng bước:

• Nới lỏng kiểm soát vốn có chọn lọc, cho phép dòng vốn đầu tư chảy ra vào linh hoạt hơn.

• Xây dựng các trung tâm giao dịch CNY ở nước ngoài, điển hình như tại London, Singapore, và Hồng Kông, giúp tăng cường tính thanh khoản và khả năng tiếp cận.

• Thúc đẩy định giá hàng hóa và năng lượng bằng CNY, đặc biệt trong giao dịch với Nga, Brazil và các nước thuộc Sáng kiến Vành đai – Con đường (BRI).

Chiến lược này đang cho thấy kết quả rõ rệt. Theo Moh Siong Sim, chiến lược gia ngoại hối của Ngân hàng Singapore, mức tăng trưởng giao dịch hàng ngày của CNY "cho thấy sự tiến triển rõ ràng" trong quá trình quốc tế hóa. Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng các hạn chế mang tính cấu trúc, chẳng hạn việc Trung Quốc duy trì kiểm soát một phần dòng vốn và khả năng chuyển đổi tiền tệ còn hạn chế, vẫn là rào cản khiến CNY khó có thể soán ngôi vị thế thống trị của đồng đô la Mỹ (USD).

Điểm đáng chú ý là, trong khi dữ liệu của BIS cho thấy mức tăng trưởng mạnh mẽ về khối lượng giao dịch, thì các chỉ số thanh toán toàn cầu lại vẽ ra một bức tranh trái chiều. Theo dữ liệu của SWIFT, tỷ trọng thanh toán bằng CNY trong thương mại quốc tế chỉ còn 2,9% vào tháng 8/2025, giảm so với mức 4,7% cùng kỳ năm trước.

Điều này cho thấy, mặc dù khối lượng giao dịch tăng vọt, nhưng phần lớn đến từ hoạt động đầu cơ, phòng ngừa rủi ro và biến động thị trường, hơn là từ việc áp dụng rộng rãi trong thương mại xuyên biên giới thực tế. Nói cách khác, CNY ngày càng được các nhà đầu tư quan tâm như một tài sản giao dịch, nhưng chưa thực sự được chấp nhận toàn diện trong hệ thống thanh toán quốc tế.

Khoảng cách này làm nổi bật một thực tế rằng sự tăng trưởng giao dịch không đồng nghĩa với việc đồng tiền được hội nhập sâu vào các luồng thương mại và tài chính toàn cầu. Điều đó khiến cho quỹ đạo phát triển của CNY vẫn chứa đựng sự mong manh và phụ thuộc vào các biến động địa chính trị cũng như chính sách đối nội của Trung Quốc.

Đồng Nhân dân tệ không phải là đồng tiền duy nhất chứng kiến sự dịch chuyển trong bức tranh toàn cầu. Đồng franc Thụy Sĩ (CHF) cũng vươn lên mạnh mẽ, đạt khối lượng giao dịch trung bình 612 tỷ USD mỗi ngày, vượt qua cả đô la Úc (AUD) và đô la Canada (CAD) để giữ vị trí thứ sáu.

Tương tự, đô la Hồng Kông (HKD) tăng trưởng thị phần đáng kể, từ 2,6% lên 3,8% trong giao dịch toàn cầu. Sự nổi lên của CHF và HKD phản ánh xu hướng tái cân bằng rộng rãi hơn trên thị trường ngoại hối, chịu ảnh hưởng từ:

• Các điều chỉnh chính sách tiền tệ phân kỳ giữa các ngân hàng trung ương.

• Sự thay đổi trong mối quan hệ thương mại toàn cầu.

• Yếu tố địa chính trị khiến nhà đầu tư tìm kiếm “nơi trú ẩn an toàn” hoặc kênh giao dịch thay thế.

Điều này cho thấy hệ thống phân cấp tiền tệ quốc tế đang dần thay đổi: các “tiền tệ hàng hóa” truyền thống (như AUD, CAD) có thể mất dần vị thế trước những đồng tiền mang tính chiến lược hoặc gắn liền với sự an toàn tài chính, chẳng hạn như CHF và CNY.

Sự suy giảm thị phần của đồng bảng Anh (GBP) từ 12,9% xuống còn 10,2% trong ba năm qua là một tín hiệu cảnh báo. Điều này không chỉ phản ánh sự cạnh tranh từ CNY, mà còn cho thấy sự suy yếu tiềm ẩn trong ảnh hưởng tài chính toàn cầu của Anh sau Brexit.

Khi Anh mất đi vai trò cửa ngõ quan trọng trong thị trường chung châu Âu, vị thế của GBP trong giao dịch quốc tế cũng chịu áp lực. Thêm vào đó, sự nổi lên của các trung tâm tài chính châu Á như Singapore và Hồng Kông càng làm gia tăng thách thức đối với London trong việc duy trì vị thế “thủ đô tài chính toàn cầu”.

Việc CNY tăng vọt lên 8,5% trong tổng giao dịch toàn cầu là một cột mốc quan trọng trong chiến dịch toàn cầu hóa đồng tiền của Trung Quốc. Nó đánh dấu bước tiến trong nỗ lực giảm phụ thuộc vào hệ thống tài chính phương Tây, đồng thời tạo ra đối trọng nhất định với USD và EUR.

Tuy nhiên, triển vọng này không hoàn toàn chắc chắn. Các dữ liệu trái chiều từ BIS và SWIFT cho thấy:

• Khối lượng giao dịch tăng phản ánh sự hấp dẫn của CNY trong ngắn hạn đối với giới đầu tư và đầu cơ.

• Thanh toán toàn cầu giảm lại chứng minh rằng đồng tiền này chưa thực sự chiếm lĩnh vai trò trong thương mại quốc tế và các chuỗi giá trị xuyên biên giới.

Điều đó đồng nghĩa, để duy trì đà tăng trưởng và tiến tới thách thức vị trí của GBP hay thậm chí EUR trong dài hạn, Trung Quốc cần tiếp tục cân bằng giữa tự do hóa chính sách và kiểm soát tài chính nội địa. Đây sẽ là yếu tố quyết định liệu CNY có thể trở thành một đồng tiền chủ chốt trong hệ thống toàn cầu hay chỉ dừng lại ở vai trò “ngôi sao đang lên” trong lĩnh vực giao dịch ngoại hối.

Khối lượng giao dịch tăng tốc của đồng Nhân dân tệ không chỉ là một con số thống kê, mà còn là chỉ dấu cho sự dịch chuyển trong động lực thị trường quốc tế. Nó phản ánh nỗ lực có hệ thống của Trung Quốc trong việc quốc tế hóa đồng tiền, đồng thời làm lộ rõ những hạn chế và thách thức nội tại.

Trong bối cảnh các đồng tiền khác như CHF và HKD cũng đang nổi lên, còn GBP dần suy giảm vị thế, trật tự tiền tệ toàn cầu đang bước vào giai đoạn tái định hình. CNY chắc chắn đã khẳng định được chỗ đứng mạnh mẽ hơn, nhưng con đường để trở thành đối thủ thực sự của USD vẫn còn nhiều chông gai.