Tin mới nhấtNgày 15/9 tại Madrid, một bước tiến quan trọng trong quan hệ kinh tế Mỹ - Trung đã được ghi nhận khi phái đoàn thương mại của hai cường quốc đạt được sự đồng thuận sơ bộ về một “Nghị quyết TikTok có trật tự”. Theo thông tin từ ông Lý Thành Cương, Đại diện Thương mại Quốc tế kiêm Thứ trưởng Bộ Thương mại Trung Quốc, hai bên đã thống nhất về một khuôn khổ hợp tác nhằm giải quyết các mối quan ngại xoay quanh TikTok, đồng thời giảm rào cản đầu tư và thúc đẩy hợp tác thương mại song phương.
Đây không chỉ là một bước đi liên quan đến một ứng dụng mạng xã hội phổ biến, mà còn là tín hiệu chiến lược phản ánh sự thay đổi trong cách tiếp cận của cả Washington và Bắc Kinh trong bối cảnh toàn cầu nhiều biến động.
TikTok – Tâm điểm căng thẳng công nghệ và an ninh quốc gia
Trong nhiều năm qua, TikTok – nền tảng video ngắn thuộc sở hữu của ByteDance (Trung Quốc) – luôn nằm trong tầm ngắm của chính quyền Mỹ. Washington lo ngại rằng dữ liệu người dùng Mỹ có thể bị khai thác và sử dụng cho các mục đích an ninh quốc gia, đồng thời xem đây là một ví dụ điển hình của sự mở rộng ảnh hưởng công nghệ Trung Quốc.
Năm 2020, chính quyền Trump từng tìm cách cấm TikTok hoặc buộc ByteDance bán lại hoạt động tại Mỹ. Chính quyền Biden sau đó cũng tiếp tục siết chặt, yêu cầu TikTok phải tách biệt dữ liệu người dùng Mỹ và hợp tác với các công ty công nghệ trong nước như Oracle để quản lý lưu trữ dữ liệu.
Tuy nhiên, thay vì một lệnh cấm triệt để, Mỹ và Trung Quốc dường như đang tìm kiếm một giải pháp “có trật tự” – tức là vừa bảo vệ lợi ích an ninh, vừa duy trì không gian hợp tác công nghệ và đầu tư.
Madrid – Nơi khởi đầu một thỏa hiệp?
Việc chọn Madrid làm địa điểm đàm phán mang nhiều ý nghĩa. Tây Ban Nha là quốc gia thành viên EU, vốn có quan điểm cân bằng hơn trong quan hệ với Trung Quốc, đồng thời không chịu áp lực chính trị trực tiếp như Washington hay Brussels. Cuộc gặp này có thể coi là một bước đi chiến thuật nhằm tạo môi trường trung lập, giảm tính đối đầu trực diện.
Theo thông tin ban đầu, Nghị quyết TikTok có trật tự bao gồm ba trụ cột chính:
-
Bảo đảm an ninh dữ liệu: TikTok sẽ áp dụng các chuẩn mực minh bạch hơn trong việc lưu trữ và xử lý dữ liệu người dùng Mỹ.
-
Giảm rào cản đầu tư: Mỹ cam kết nới lỏng một số hạn chế liên quan đến đầu tư công nghệ, trong khi Trung Quốc cũng sẽ xem xét tạo điều kiện cho các doanh nghiệp Mỹ hoạt động trong lĩnh vực kỹ thuật số.
-
Hợp tác thương mại song phương: Hai bên tăng cường đối thoại để tránh các biện pháp trừng phạt hoặc hạn chế đơn phương gây leo thang căng thẳng.
Tác động đến quan hệ Mỹ - Trung
Nếu thỏa thuận sơ bộ này được hiện thực hóa, đây sẽ là tín hiệu tích cực hiếm hoi trong bức tranh nhiều mâu thuẫn giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới.
-
Thứ nhất, nó cho thấy cả hai bên đã nhận ra giới hạn của chính sách đối đầu toàn diện. Trong khi Mỹ cần duy trì ảnh hưởng công nghệ nhưng không thể loại bỏ hoàn toàn các nền tảng phổ biến toàn cầu, Trung Quốc cũng muốn bảo vệ các “người khổng lồ công nghệ” như TikTok khỏi nguy cơ bị chia cắt.
-
Thứ hai, việc đồng thuận về TikTok có thể mở ra cánh cửa cho các cuộc đàm phán rộng hơn về thương mại, đầu tư và thậm chí cả hợp tác công nghệ trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo, năng lượng xanh.
-
Thứ ba, nó giúp giảm áp lực đối với các doanh nghiệp hai bên. Các công ty công nghệ Mỹ vốn lo ngại mất quyền tiếp cận thị trường Trung Quốc, trong khi doanh nghiệp Trung Quốc lại đối mặt nguy cơ bị cấm vận.
Góc nhìn từ thị trường và nhà đầu tư
Ngay sau khi thông tin về đồng thuận sơ bộ được công bố, thị trường tài chính quốc tế đã ghi nhận phản ứng tích cực. Giá cổ phiếu các công ty công nghệ niêm yết tại Mỹ có liên quan đến mảng dữ liệu và mạng xã hội tăng nhẹ, trong khi đồng Nhân dân tệ cũng ổn định hơn so với đô la Mỹ.
Các nhà đầu tư nhìn nhận đây là dấu hiệu hạ nhiệt căng thẳng thương mại, ít nhất trong ngắn hạn. Bởi lẽ, thay vì mở rộng “chiến tranh công nghệ”, Mỹ và Trung Quốc đã chấp nhận cơ chế đàm phán nhằm quản lý rủi ro. Điều này mang lại sự chắc chắn hơn cho các dòng vốn FDI, vốn đã giảm mạnh trong thời gian gần đây do môi trường chính trị thiếu ổn định.
Những thách thức vẫn còn đó
Dù vậy, cần nhấn mạnh rằng đây mới chỉ là đồng thuận sơ bộ, không phải một thỏa thuận cuối cùng. Con đường phía trước vẫn đầy rủi ro:
-
Chính trị nội bộ Mỹ: Quốc hội Mỹ, đặc biệt là các nghị sĩ có lập trường cứng rắn với Trung Quốc, có thể phản đối bất kỳ thỏa hiệp nào liên quan đến TikTok.
-
Niềm tin chiến lược: Cả Mỹ và Trung Quốc đều thiếu lòng tin lâu dài. Bất kỳ sự cố an ninh mạng hay bê bối dữ liệu nào cũng có thể phá hỏng tiến trình đàm phán.
-
Cạnh tranh công nghệ: Ngoài TikTok, hai nước còn đối đầu gay gắt trong lĩnh vực chip bán dẫn, AI và 5G. Đây là những lĩnh vực mang tính chiến lược cao, khó có khả năng đạt đồng thuận tương tự.
Tín hiệu hòa dịu hay bước đi tạm thời?
Đồng thuận tại Madrid về Nghị quyết TikTok có trật tự có thể được coi là một “cánh cửa sổ cơ hội” trong quan hệ Mỹ - Trung. Nó cho thấy hai bên sẵn sàng thử nghiệm cách tiếp cận linh hoạt hơn, thay vì chỉ dựa vào áp đặt và đối đầu.
Tuy nhiên, xét về tổng thể, đây có thể chỉ là bước đi mang tính tạm thời nhằm quản lý căng thẳng, chứ chưa phải sự thay đổi cấu trúc trong quan hệ. Những mâu thuẫn cốt lõi về công nghệ, địa chính trị và an ninh sẽ tiếp tục chi phối chính sách của cả hai nước.
Trong tương lai gần, nếu Mỹ và Trung Quốc có thể duy trì đối thoại và mở rộng hợp tác từ TikTok sang các lĩnh vực khác, điều đó sẽ giúp giảm đáng kể nguy cơ phân mảnh kinh tế toàn cầu. Ngược lại, nếu thỏa thuận này bị phá vỡ, TikTok sẽ một lần nữa trở thành biểu tượng của sự chia rẽ.
Dù kịch bản nào xảy ra, sự kiện tại Madrid vẫn đánh dấu một bước ngoặt quan trọng: TikTok không chỉ là một ứng dụng giải trí, mà còn là thước đo sức mạnh và sự thỏa hiệp trong quan hệ Mỹ - Trung.