Tin mới nhấtrong tuần qua, thị trường tài chính Mỹ đã chấn động khi Stephen Miran – thành viên mới nhất của Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC) – xuất hiện công khai lần đầu tiên với những quan điểm gây tranh cãi. Ông cho rằng các chính sách kinh tế của Tổng thống Donald Trump đang góp phần kéo giảm lạm phát, mở đường cho Fed mạnh tay cắt giảm lãi suất.
Phát biểu của Miran lập tức tạo ra một làn sóng thảo luận trong giới đầu tư, kinh tế học và cả chính trường, bởi nó đi ngược với phần lớn quan điểm truyền thống của Fed và các nhà phân tích thị trường.
Quan điểm của Stephen Miran: Lạm phát đang bị “đẩy lùi”
Trong một cuộc phỏng vấn với CNBC, Miran khẳng định rằng ông không thấy bằng chứng rõ ràng về “lạm phát thuế quan” – điều mà nhiều nhà kinh tế coi là tác động tiêu cực của các biện pháp thuế nhập khẩu do chính quyền Trump áp đặt.
Theo Miran, chính sách biên giới và việc bãi bỏ một số quy định đã tạo ra “áp lực giảm phát”, tức xu hướng kéo giá cả xuống thay vì đẩy lên. Ông nhấn mạnh:
“Tôi thấy rất ít bằng chứng cho thấy thuế quan đang khiến giá cả tăng mạnh. Ngược lại, nhiều yếu tố từ chính sách kinh tế đã tạo ra môi trường giúp giá cả chậm lại.”
Quan điểm này khác biệt hoàn toàn so với nhiều nghiên cứu gần đây. Ví dụ, Viện Peterson đã chỉ ra rằng phần lớn chi phí thuế quan đang do doanh nghiệp Mỹ gánh chịu và sớm muộn họ cũng sẽ chuyển sang cho người tiêu dùng. Điều này đồng nghĩa, trong con mắt nhiều chuyên gia, thuế quan rốt cuộc vẫn là yếu tố làm giá tăng.
Cuộc bỏ phiếu và sự “lập dị” trong Fed
Trong cuộc họp mới nhất của Fed, cơ quan này đã quyết định cắt giảm lãi suất chuẩn 0,25 điểm phần trăm. Đây là một bước đi đã được thị trường dự đoán trước. Tuy nhiên, Miran lại bỏ phiếu phản đối vì… ông muốn một đợt cắt giảm mạnh hơn.
Ông thậm chí công khai rằng mình là người trong số 19 nhà hoạch định chính sách ủng hộ việc đưa lãi suất quỹ liên bang xuống mức 2,75% – 3% vào cuối năm, thấp hơn dự báo thấp nhất của các đồng nghiệp.
Điều này đặt Miran vào vị thế “ngoại lệ”, một tiếng nói đơn độc nhưng dứt khoát trong nội bộ Fed. Ông tuyên bố sẽ tiếp tục trình bày chi tiết quan điểm của mình trong một bài nghiên cứu chính thức sắp công bố.
Lo ngại về tính độc lập của Fed
Tuy nhiên, sự khác biệt về quan điểm không phải là yếu tố duy nhất khiến Miran trở thành tâm điểm tranh cãi. Trước khi gia nhập Fed, ông từng là thành viên Hội đồng Cố vấn Kinh tế của Nhà Trắng, làm việc trực tiếp cho Tổng thống Trump.
Điều này làm dấy lên lo ngại rằng Miran có thể chịu ảnh hưởng chính trị trong quá trình hoạch định chính sách tiền tệ – vốn được coi là phải độc lập tuyệt đối với chính quyền.
Thực tế, Miran là thống đốc Fed đầu tiên kể từ sau cuộc cải cách ngân hàng trung ương những năm 1930 vừa giữ vai trò tại Fed, vừa có liên hệ trực tiếp với Nhà Trắng. Ông đã hạ thấp tầm quan trọng của “vai trò kép” này, đồng thời khẳng định sẽ từ bỏ vị trí tại Hội đồng Cố vấn Kinh tế nếu được đề cử cho nhiệm kỳ 14 năm sau khi nhiệm kỳ hiện tại kết thúc.
Dù vậy, việc quan điểm của ông trùng khớp với mong muốn lâu nay của Trump – kêu gọi Fed giảm lãi suất sâu để hỗ trợ tăng trưởng – vẫn khiến nhiều nhà kinh tế cảm thấy bất an.
Trump và cuộc “cải tổ” Fed
Trong thời gian qua, việc Tổng thống Trump bổ nhiệm Miran, đồng thời tìm cách sa thải Thống đốc Lisa Cook, đã khiến dư luận cho rằng Nhà Trắng đang tìm cách “thâu tóm” Fed. Nếu điều này xảy ra, tính độc lập của ngân hàng trung ương có thể bị đe dọa, và thị trường tài chính sẽ phải đối mặt với những rủi ro mới.
Tuy nhiên, thực tế là Miran chỉ nắm 1 trong số 12 lá phiếu của FOMC, và chỉ là 1 trong số 19 quan chức hoạch định chính sách tiền tệ. Như Chủ tịch Fed Jerome Powell nhấn mạnh:
“Cách duy nhất để bất kỳ thành viên nào có thể xoay chuyển tình thế là đưa ra những lập luận cực kỳ thuyết phục, dựa trên dữ liệu và hiểu biết vững chắc về nền kinh tế. Đó là điều duy nhất quan trọng.”
Nói cách khác, sự hiện diện của Miran có thể tạo ra tranh luận gay gắt, nhưng khó có khả năng thay đổi cục diện trong ngắn hạn.
Ý nghĩa với nền kinh tế và nhà đầu tư
Cuộc tranh luận xoay quanh quan điểm của Miran phản ánh sự chia rẽ trong giới hoạch định chính sách về cách nhìn nhận lạm phát và hướng đi của lãi suất.
Nếu quan điểm của ông đúng, nghĩa là các chính sách của Trump thực sự làm giảm áp lực giá cả, thì Fed có thể có nhiều dư địa hơn để hạ lãi suất, qua đó kích thích tăng trưởng kinh tế và thị trường chứng khoán. Đây sẽ là tin tốt cho các nhà đầu tư, đặc biệt là trong bối cảnh kinh tế Mỹ đang chậm lại sau nhiều biến động toàn cầu.
Ngược lại, nếu đa số các nhà kinh tế đúng và thuế quan thực chất vẫn đang âm thầm đẩy giá lên, thì việc Fed cắt giảm lãi suất quá nhanh, quá mạnh có thể gây ra hệ quả tiêu cực. Một nền kinh tế nóng lên nhờ tín dụng rẻ trong khi giá cả vẫn tăng sẽ tạo ra rủi ro “lạm phát dai dẳng” – kịch bản mà Fed từng nỗ lực suốt nhiều năm để tránh.
Một thử thách lớn cho Fed
Trường hợp Stephen Miran cho thấy sự phức tạp trong quá trình hoạch định chính sách tiền tệ tại Mỹ. Những tranh luận gay gắt giữa các quan điểm không chỉ là “cuộc chiến học thuật”, mà còn phản ánh sự giằng co giữa kinh tế và chính trị, giữa mục tiêu tăng trưởng và kiểm soát lạm phát.
Dù Miran có thể chỉ là một tiếng nói thiểu số trong Fed, sự xuất hiện của ông chắc chắn đã mở ra một cuộc tranh luận mới về con đường chính sách tiền tệ của Mỹ dưới thời Trump. Trong bối cảnh thế giới còn nhiều bất ổn, câu hỏi về việc Fed nên cắt giảm lãi suất nhanh đến đâu, mạnh đến mức nào sẽ tiếp tục là tâm điểm được giới đầu tư toàn cầu theo dõi sát sao.