Tin mới nhấtLần đầu tiên kể từ những năm 1990, thương mại hàng đổi hàng quay lại hệ thống ngoại thương Nga
Trong bối cảnh phải hứng chịu hơn 25.000 lệnh trừng phạt từ Mỹ, châu Âu và các đồng minh, nền kinh tế trị giá 2,2 nghìn tỷ đô la của Nga đang đứng trước sức ép khổng lồ. Việc bị loại khỏi mạng lưới thanh toán toàn cầu SWIFTđã khiến các doanh nghiệp Nga phải tìm cách thích nghi, và hình thức trao đổi hàng hóa đổi hàng (barter trade) – vốn tưởng chừng đã biến mất từ những năm 1990 – nay bất ngờ quay trở lại như một giải pháp sinh tồn.
Từ lúa mì đổi ô tô Trung Quốc, lanh đổi vật liệu xây dựng, cho đến kim loại đổi máy móc, barter đang trở thành công cụ thiết yếu giúp Nga duy trì thương mại toàn cầu mà không cần hệ thống thanh toán quốc tế truyền thống.
Sự chuyển dịch: Từ Fiat sang Barter
Năm 2024, Bộ Phát triển Kinh tế Nga đã chính thức khuyến khích các doanh nghiệp áp dụng hình thức này, thậm chí ban hành hướng dẫn dài 14 trang để định hướng thương mại hàng đổi hàng. Một nền tảng trao đổi hàng hóa cũng được đề xuất, tạo kênh kết nối trực tiếp giữa các công ty, tránh rủi ro tài chính quốc tế.
Dữ liệu mới nhất từ hải quan Nga cho thấy ít nhất tám giao dịch đổi chác lớn đã diễn ra, bao gồm trao đổi lúa mì, lanh, hàng gia dụng, vật liệu xây dựng và cả dịch vụ lấy nguyên liệu thô. Dù giá trị chỉ khoảng 100.000 USD/giao dịch, nhưng xu hướng này đang tăng tốc khi Nga thích nghi với môi trường kinh tế biệt lập.
Tác động của lệnh trừng phạt: Nga thúc đẩy phi đô la hóa
Theo Maxim Spassky, đại diện Liên minh Doanh nghiệp Nga-Á, có ba yếu tố chính thúc đẩy sự bùng nổ của thương mại hàng đổi hàng:
-
Phi đô la hóa – Nga và các đối tác tìm cách giảm phụ thuộc vào USD.
-
Áp lực trừng phạt – đặc biệt khi các ngân hàng Trung Quốc lo ngại dính trừng phạt thứ cấp từ Mỹ.
-
Vấn đề thanh khoản – hạn chế trong tiếp cận nguồn vốn quốc tế.
Điều này cũng phản ánh qua sự mất cân bằng 7 tỷ USD trong báo cáo thương mại giữa Ngân hàng Trung ương Nga và cơ quan hải quan, một phần do các giao dịch barter khó được ghi nhận đầy đủ.
Bối cảnh kinh tế: Nga xoay trục sang các phương pháp thay thế
Để duy trì thương mại, doanh nghiệp Nga đã tìm đến nhiều giải pháp linh hoạt:
-
Trung gian thanh toán qua các đối tác ngoài phương Tây.
-
Ngân hàng VTB tại Thượng Hải trở thành cầu nối quan trọng.
-
Tiền điện tử gắn với USD được sử dụng phổ biến, đặc biệt trong doanh nghiệp nhỏ.
Theo Sergey Putyatinsky, Giám đốc tài chính tại BCS, nhiều công ty đã sáng tạo trong việc thích ứng: thanh toán bằng tiền mặt, bù trừ nợ, chia tách tài khoản giữa ngân hàng khác nhau. Tuy nhiên, ông cũng nhấn mạnh rằng chưa có một giải pháp thanh toán công nghệ toàn diện nào xuất hiện, buộc nền kinh tế Nga phải thử nghiệm đồng thời nhiều phương thức.
Ý nghĩa: Nga trong cuộc tái định hình thương mại toàn cầu
Sự trỗi dậy trở lại của thương mại hàng đổi hàng cho thấy mức độ sâu sắc của các lệnh trừng phạt quốc tế đối với Nga, đồng thời đánh dấu nỗ lực tìm kiếm sự độc lập tài chính.
Mặc dù barter không phải là một mô hình bền vững cho nền kinh tế quy mô lớn, nhưng nó đang đóng vai trò như một “van cứu sinh” trong giai đoạn khủng hoảng. Về dài hạn, Nga có thể tận dụng xu hướng này để đẩy nhanh quá trình phi đô la hóa thương mại và mở rộng hợp tác với các nền kinh tế không thuộc khối phương Tây.
Trong bối cảnh thế giới đang chứng kiến sự tái cấu trúc hệ thống thương mại và tài chính toàn cầu, câu chuyện “Nga từ Fiat sang Barter” không chỉ phản ánh sức ép mà còn cho thấy khả năng thích ứng của một nền kinh tế lớn khi đối diện với cô lập tài chính.