Tin mới nhấtVào ngày 1 tháng 10 tới đây, chính phủ Hoa Kỳ nhiều khả năng sẽ rơi vào tình trạng đóng cửa một phần khi ngân sách liên bang chính thức hết hạn vào nửa đêm ngày 30 tháng 9. Đây không chỉ là một cuộc khủng hoảng tài chính trong quản trị công, mà còn đe dọa trực tiếp đến hàng triệu người dân Mỹ, đặc biệt là những gia đình có thu nhập thấp và những người đang phụ thuộc vào các chương trình hỗ trợ nhà ở. Cuộc khủng hoảng ngân sách lần này gắn chặt với một vấn đề xã hội ngày càng nhức nhối: khủng hoảng nhà ở trên toàn nước Mỹ.
Bế tắc chính trị tại Washington
Ngày 19 tháng 9, Thượng viện Hoa Kỳ đã bác bỏ liên tiếp hai dự luật tài trợ ngắn hạn – một do Đảng Cộng hòa đề xuất, một do Đảng Dân chủ soạn thảo. Cả hai đều nhằm duy trì hoạt động của chính phủ liên bang trong thời gian ngắn, chờ một thỏa thuận ngân sách toàn diện hơn. Tuy nhiên, sự đối đầu mang tính đảng phái đã khiến mọi nỗ lực thất bại.
Đáng lo ngại hơn, Quốc hội chuẩn bị bước vào kỳ nghỉ kéo dài một tuần. Trong thời gian này, các nhà lập pháp ở cả Hạ viện và Thượng viện sẽ rời Washington, khiến cơ hội đàm phán gần như bằng không. Điều này khiến khả năng chính phủ đóng cửa vào ngày 1 tháng 10 trở nên gần như chắc chắn.
Việc đóng cửa chính phủ từng xảy ra nhiều lần trong lịch sử Mỹ, song trong bối cảnh hiện nay, hậu quả có thể nghiêm trọng hơn bởi nó trùng khớp với cuộc khủng hoảng nhà ở vốn đã leo thang nhiều năm qua.
Khi khủng hoảng ngân sách gặp khủng hoảng nhà ở
Hoa Kỳ đang chứng kiến tình trạng giá thuê nhà và giá bất động sản tăng vọt trong nhiều năm, trong khi nguồn cung nhà ở giá rẻ lại hạn chế. Nhiều gia đình lao động và tầng lớp trung lưu thấp đang phải dành hơn 30% thu nhập hàng tháng để trả tiền nhà – một tỷ lệ vượt quá ngưỡng an toàn tài chính.
Trong bối cảnh này, các chương trình trợ cấp nhà ở của liên bang đóng vai trò “phao cứu sinh” cho hàng triệu người Mỹ. Những khoản hỗ trợ như Housing Choice Voucher (Section 8), quỹ trợ cấp tiền thuê, hay các chương trình hỗ trợ vô gia cư phụ thuộc hoàn toàn vào ngân sách liên bang.
Nếu chính phủ đóng cửa, các chương trình này sẽ ngay lập tức đối mặt với tình trạng gián đoạn, từ việc chậm chi trả đến việc ngừng tiếp nhận hồ sơ mới. Điều này có thể đẩy hàng trăm nghìn hộ gia đình đến bờ vực mất chỗ ở, đặc biệt tại các thành phố lớn nơi giá nhà vốn đã ở mức khủng hoảng.
Tác động dây chuyền đến nền kinh tế
Khủng hoảng nhà ở không chỉ là vấn đề xã hội mà còn kéo theo nhiều hệ lụy kinh tế. Nếu ngân sách liên bang không được gia hạn:
-
Các cơ quan quản lý nhà ở và phát triển đô thị (HUD) sẽ phải hoạt động trong tình trạng cắt giảm nhân sự và chi phí. Điều này ảnh hưởng đến quá trình phê duyệt dự án xây dựng hoặc sửa chữa nhà ở xã hội.
-
Ngành xây dựng và bất động sản sẽ chịu áp lực, khi các khoản vay ưu đãi, gói hỗ trợ lãi suất, và dự án phát triển đô thị tạm ngừng. Điều này làm chậm nguồn cung, đẩy giá nhà tiếp tục leo thang.
-
Người dân mất niềm tin vào chính phủ, tác động tiêu cực đến tâm lý tiêu dùng. Khi niềm tin giảm, chi tiêu hộ gia đình cũng suy giảm, khiến kinh tế Mỹ thêm áp lực trong bối cảnh đã đối mặt với lạm phát và lãi suất cao.
Một cuộc khủng hoảng ngân sách, vì thế, không chỉ là sự kiện chính trị ngắn hạn mà còn là tác nhân khuếch đại cho cuộc khủng hoảng nhà ở vốn đã trầm trọng.
Trách nhiệm chia sẻ hay trò chơi chính trị?
Trong khi người dân Mỹ lo ngại về tương lai chỗ ở, tại Washington, cả hai đảng vẫn đang đổ lỗi cho nhau. Đảng Cộng hòa chỉ trích chính quyền Biden chi tiêu quá mức, khiến thâm hụt ngân sách phình to. Trong khi đó, Đảng Dân chủ cho rằng phe Cộng hòa sử dụng chiến thuật “bắt cóc ngân sách” để ép buộc những nhượng bộ chính trị.
Thực tế, cả hai đảng đều hiểu rằng một chính phủ đóng cửa không chỉ gây thiệt hại kinh tế mà còn khiến hình ảnh nước Mỹ trên trường quốc tế suy yếu. Tuy nhiên, trong bối cảnh năm bầu cử đang đến gần, không bên nào muốn tỏ ra nhượng bộ quá nhiều, bởi điều đó có thể bị coi là thất bại chính trị.
Chính sự giằng co này đã biến người dân Mỹ thành “con tin” của một trò chơi chính trị. Và trong cuộc chơi ấy, những người chịu thiệt hại nặng nề nhất chính là tầng lớp lao động, người thu nhập thấp, và những hộ gia đình đang đối mặt với nguy cơ mất nhà.
Bài học từ quá khứ
Trong lịch sử, Mỹ đã nhiều lần trải qua tình trạng đóng cửa chính phủ. Lần kéo dài nhất là vào cuối năm 2018 – đầu 2019, khi chính phủ ngừng hoạt động trong 35 ngày liên tiếp vì bất đồng xung quanh ngân sách xây dựng bức tường biên giới. Khi đó, hàng trăm nghìn nhân viên liên bang phải nghỉ việc hoặc làm không lương, nhiều chương trình hỗ trợ cộng đồng bị đình trệ.
Tuy nhiên, điều khác biệt lần này là sự kết hợp của khủng hoảng ngân sách và khủng hoảng nhà ở. Nếu chính phủ đóng cửa ngay khi hàng triệu gia đình đang gồng mình với chi phí thuê nhà tăng cao, hậu quả xã hội có thể sâu rộng và khó khắc phục hơn nhiều.
Con đường phía trước
Giải pháp duy nhất để ngăn chặn khủng hoảng là hai đảng phải đạt được một thỏa thuận ngân sách tạm thời, ít nhất để duy trì hoạt động chính phủ đến cuối năm tài khóa. Nhưng ngay cả trong trường hợp này, vấn đề nhà ở vẫn cần một chiến lược dài hạn hơn.
Các chuyên gia cho rằng, chính phủ Mỹ cần:
-
Tăng cường đầu tư vào nhà ở xã hội để mở rộng nguồn cung cho người thu nhập thấp.
-
Mở rộng chương trình voucher và trợ cấp tiền thuê, đồng thời đơn giản hóa thủ tục tiếp cận.
-
Kết hợp chính sách thuế để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư xây dựng nhà ở giá rẻ.
Chỉ khi đó, Mỹ mới có thể giải quyết tận gốc vấn đề thay vì chỉ “vá víu” tạm thời trong mỗi lần khủng hoảng ngân sách.
Kết luận
Cuộc khủng hoảng ngân sách ngày 1 tháng 10 không đơn thuần là một sự kiện chính trị. Nó phơi bày những lỗ hổng sâu sắc trong hệ thống quản trị và trong chính sách an sinh xã hội của Hoa Kỳ. Khi ngân sách liên bang hết hạn, không chỉ các cơ quan chính phủ chịu ảnh hưởng mà hàng triệu gia đình Mỹ cũng đối mặt nguy cơ mất chỗ ở – một nhu cầu cơ bản nhất của con người.
Trong khi Washington tiếp tục chia rẽ vì lợi ích chính trị, khủng hoảng nhà ở đang trở thành một quả bom nổ chậm, đe dọa không chỉ đời sống người dân mà còn cả sự ổn định lâu dài của nền kinh tế Mỹ.